نخستین کسی که در این زمینه به تالیف تاریخ پرداخت الخولایی (متوفای ۳۶۵) هجری بود که درباره “تاریخ داربا” کتاب نوشت. دومین نفر ابن زوریق تنوخی ساکن “معره النعمان”(یکی از ۴۴۲ قمری از دنیا رفت. وی حوادث قرن پنجم سرمزنی شام از جمله فتوحات ترکان و هجوم فرانک ها به سرزمین شام و به ویژه حلب را ثبت نمود. متاسفانه اثر ارزشمند تنوخی از بین رفته است. لیکن ابن عدیم در “زبده الطلب فی تاریخ الخلب” از آن بهره برد.
سومین مورخ الربعی است که دو سال پس از تنوخی یعنی به سال ۴۴۲ هجری از دنیا رفته است. وی کتابی درباره “تاریخ دمشق” نگاشت که از بین رفته، ولی عمده مطالب وی مورد استفاده ابن عساکر در تاریخ عظیم او یعنی “تاریخ مدینه دمشق” قرار گرفته است.
چهارمین مورخ شامی که به نسبت مشهور نیز می باشد، ابن قلانس (۴۷۰-۵۵۵ قمری) است. ابوبعلی حمزه بن اسد بن علی بن محمد التمیمی کتابی با عنوان ذیل تاریخ دمشق” نگاشت که شامل حوادث ۳۶۰ هجری تا هنگام وفات او است. امروزه این اثر موجود و در دسترس است.
قایدان، اصغر.(۱۳۷۴) مکتب تاریخ نگاری شام. کیهان فرهنگی. شماره ۱۲۴ صص ۲۴-۲۷