در سالهای اخیر(in recent years)، موضوع نوع دوستی استراتژیک، جایگاه قابل توجهی در ادبیات مسئولیت(responsibility) اجتماعی شرکت داشته است. همچنین اهمیت تاثیر این موضع بر مقوله عملکرد شرکت نیز مد نظر قرار گرفته است. در ضمن شهرت نیک هر شرکت از سرمایه هایی است که غیر قابل انکار می باشد و مقوله نوع دوستی استراتژیک و بخشش استراتژیک اهمیت ویژه ای در ارتقای سرمایه(capital) شهرتی دارد. در همان زمان، رویکرد به نوع دوستی، استراتژیک و بیانی(Deliberative) این تلاش ها نمی توانند پایدار باشند و باعث شوند تا یک جامعه مورد آسیب قرار گیرند. افزون بر این، فعالیت نوع دوستی شرکتی می تواند به عنوان یک سرمایه شهرتی(Reputational Capital) به حساب آید.(فومبرون.۱۹۹۶٫ جکسون. ۲۰۰۴)
بر اساس یک پیمایش که بین ۲۵۰ شرکت بزرگ در دنیا صورت پذیرفته است(بخشش شرکتی در قالب ارقام[۱]، ویرایش ۲۰۱۸) این اطلاعات به دست آمد که برای سومین سال پیاپی، یعنی ۲۰۱۸، بخشش شرکتی در سطح شرکت های بزرگ جهان افزایش یافته است. یک چهارم بالایی این شرکت ها، حداقل ۳/۵۵ میلیون دلار یعنی ۸۲/۱ درصد از سود پیش از کسر مالیات خود را به بخشش شرکتی اختصاص می دادند. این در حالی است که این شرکت ها در سال ۲۰۱۶، 53 میلیون دلار بخشش شرکتی داشتند که ۷/۱ درصد از سود پیش از کسر مالیات آنها بود. تقریبا از هر ده شرکت، شش شرکت(۵۶ درصد) در طول سه سال میزان بخشش شرکتی خود را افزایش داده اند. همچنین ۳۱ درصد شرکت ها تا سقف ۲۵ درصد بخشش شرکتی خود را در عرض سه سال (۲۰۱۵-۲۰۱۷) افزایش داده اند. البته 41 درصد از شرکت ها هم بخشش خود را کاهش داده اند.
تحقیقات اخیر روی تاثیر نوع دوستی شرکتی و تاثیر مستقیم آن بر مزیت رقابت پایدار، تمرکز دارد. با اتخاذ سیاست و استراتژی صحیح در زمینه نوع دوستی شرکتی، می توان دستیابی به این مزیت را تضمین نمود. امروزه جایگاه یک شرکت در جهان صنعت با توجه به اعتمادی که در بین مصرف کنندگان و مشتریان می سازد تعیین می گردد از این رو بهره مندی از سیاست و استراتژی مناسب برای تثبیت جایگاه در محیط صنعت از لحاظ اعتماد مشتریان می تواند اهمیت ویژه ای داشته باشد. به رغم اشتیاقی که بعضی شرکت ها در این زمینه از خود نشان می دهند با این حال عدم وجود یک مدل مناسب و هراس از به اسراف رفتن منابع به انضمام کمبود منابع باعث شده است تا بسیاری از شرکت های کوچک و متوسط این مساله را پر ریسک بدانند. این وضعیت در ایران نیز به صورت شدت یافته تر وجود دارد. از این رو فرهنگ موجود در کسب و کار ایرانی و از سوی دیگر فرهنگ موجود در شرکت های کوچک و متوسط ایرانی به گونه ای می باشد که در واقع به پرهیز از این امر به دلیل عدم وجود یک نقشه راهنما اشاره و حتی توصیه می کند. به گونه ای که مدریت ارشد بعضی از شرکت ها کاملا از این امر امتناع می کند. و دستیابی به یک چهارچوب و مدل در این زمینه را ناممکن می دانند. از سوی دیگر ظهور انواع خاصی از شرکت های کوچک و متوسط ، مانند کسب و کار های خانوادگی یا کارآفرینی زنان وجود یک مدل مناسب را برای بهبود وضعیت سرمایه اجتماعی این شرکت ها، ضروری می سازد.
به نظر می رسد بدست دادن مدلی که امید بخش مطالعات بعدی در این زمینه باشد و وجه مثبت این مساله و تایید ان را برای فضای بازار ایران داشته می تواند یاریگر باشد.
در عین حال دیده می شود که مساله نوع دوستی شرکتی و بخشش استراتژیک در بعضی از شرکت های کوچک و متوسط ایرانی به فراموشی سپرده شده است. از سوی دیگر وظیفه اجتماعی حکم می کند تا شرکت های کوچک و متوسط در این زمینه تلاش داشته باشند. بحث های مربوط به سخاوت و نوع دوستی و بخشش شرکتی و تاثیر آن در ایفای وظیفه و تکلیف اجتماعی امروزه بسیار گسترده تر از قبل در مورد شرکت های کوچک و متوسط دنبال می شود. به نظر می رسد وجود مدلی مناسب که با شرایط ایران هم سازگار باشد و واقع بینی را به همراه داشته باشد می تواند تعهد مدیریت این شرکت ها را به این موضوع با خود به همراه داشته باشد.
در چهارچوب یک بررسی که در مورد انگیزه های شرکت های در زمینه نوع دوستی شرکتی به دست آمده است، جدول زیر به نمایش پراکندگی انگیزه ها برای اجرای نوع دوستی شرکتی در قالب درصد می پردازد:
| بازتاب دهنده ترجیح ها و گزینه های مدیران عملیاتی می باشد | اولویت های شرکت را پشتیبانی می کند | انگیزه کارمندان را افزایش می دهد | نمای اجتماعی شرکت را بهبود می بخشد | فرصت های کسب و کار را تولید می کند | شهرت برند شرکت را افزایش می دهد |
| ۳۴ درصد | ۵۶ درصد | ۴۹ درصد | ۶۰ درصد | ۲۳ درصد | ۶۰ درصد |
جدول ۱: نوع انگیزه شرکت ها در پیاده سازی نوع دوستی شرکتی(رانگان، سوهل و چیز،۲۰۱۲)
امروزه نوع دوستی شرکتی به عنوان یک حرکت رایج در زیر مجموعه فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت ها در امده است. از طرفی شرکت های کوچک و متوسط نیز می توانند و باید از این مساله بهره مند شوند. با توجه به ضعف ادبیات در این حوزه ، تلاش این تحقیق در این زمینه این است که مشارکتی داشته باشد.
نکته این که در حالی که بعضی استدلال می کنند که تنها مسئولیت شرکت ها، ایجاد سود برای سهامداران است، با این حال، سایرین تاکید دارند که مسئولیت های اجتماعی شرکت ها به چیزی فراتر از صرفا سهامداران می باشد. در چند دهه گذشته، گرچه میزان زیادی از ادبیات روی مسئولیت های اقتصادی و اجتماعی شرکت تاکید کرده اند که مسئولیت اجتماعی شرکت و بخشش شرکتی، می توانند با شایستگی های هسته ای سازمان سازگار باشند تا به جامعه منفعت برسانند و بازگشت سرمایه را برای شرکت فراهم آورند. شایستگی سازمان برای دریافت منابع بیشتر از سوی متحدان و سایر بازیگران صنعت می تواند از طریق اقدام به فعالیت نوع دوستانه افزایش یابد. علاوه بر این، در فضای رقابتی امروز، بدون سرمایه گذاری آن چنان اجتماعی ، شرکت ها وضع را به طور روز افزون دشوار می بینید که فشار ذی نفعان خارجی را تحمل کنند. در همان زمان، اگر قرار باشد رویکرد به نوع دوستی استراتژیک نباشد، آن گاه این تلاش ها پایدار نخواهند بود و در نهایت منجر به زیان رساندن به جامعه می شود. علاوه بر این، فعالیت نوع دوستانه به یک معنا می تواند به عنوان یک سرمایه شهرتی عمل کند. یا به عنوان ابزاری برای انطباق با نیاز های سهامداران. به عنوان یک نتیجه ، مطالعات زیادی ایده نوع دوستی استراتژیک را تایید می کنند که به طور فزاینده ای برای مدیران مهم شده است.
بنابراین دستیابی به روش مناسب برای نوع دوستی شرکتی و علی الخصوص اجرای بخشش شرکتی ضروری می باشد.
نکته ای که در این جا به میان می آید این است که به نظر می رسد که مساله بخشش شرکتی در ساحت نظری آسان تر از عملی می باشد بسیاری از نویسندگان بر این باورند که سنجش و اندازه گیری این حوزه دشوار است و تاثیر اجتماعی بخشش شرکتی و بازگشت سرمایه نیز از لحاظ بررسی دشوار می باشد. گرچه بسیاری از ادعاهای فوق الذکر در این قضیه، برای یک قرن وجود داشته اند. با این حال اهمیت دارد که تاریخ آن را ابتدا دریابیم و برای آن که به اندازه کافی به اهمیت پدیده بخشش شرکتی پی بریم و هم چنین سنجه هایی برای مطالعات بعدی به دست آوریم. همچنین نوع دوستی شرکتی نمی تواند نتایج ملموس مستقیم برای شرکت ها داشته باشد پژوهشگران استدلال می کنند که با این حال باید به عنوان یک سرمایه گذاری استراتژیک در نظر گرفته شود که می تواند بازگشت های استراتژیک برای شرکت به همراه داشته باشد. این رویکرد فراتر از اهداء خیریه ای می باشد و گستره آن به مشاوره تخصصی ، اقدامات داوطلبانه کارمندان و پشتیبانی تکنولوژیک می باشد و تعهد بلند مدت به مسائل اجتماعی مورد هدف. ان چه این جا مورد تاکید می باشد وابستگی متقابل کسب و کار و جامعه می باشد. شرکت ها برای این که پیشروی کنند باید جامعه ای سالم داشته باشند.( پورتر و کرامر، ۲۰۰۶ ،ص ۸۳) و نیاز دارد تا بر زمینه ها سرمایه گذاری کنند تا خود نجات یابند.
بنابراین، دستیابی به یک مدل برای پیاده سازی مسئولیت اجتماعی شرکت به خصوص در بخش بخشش استراتژیک اهمیت دارد. یا به عنوان ابزاری برای انطباق با انتظارات ذی نفعان می باشد(پیففر و سالانزیک، ۱۹۷۸)
به عنوان یک نتیجه ، همان طور که مطالعات متفاوت نشان می دهد، ایده نوع دوستی استراتژیک به طور روزافزونی برای مدیران مهم می شود.(وبل و وورتمن، ۲۰۰۰)
مسئولیت اولیه برای توسعه انسانی بدون شک روی دوش دولت های ملی می باشد که تلاش کنند تا بهترین نتیجه را با منابع به وجود آورند. صرف نظر است فرصت هایی که توسط اقتصاد جهانی و منابعی که جامعه جهانی فراهم است. حکمرانی خوب، تنها عامل مهم برای توسعه انسانی می ماند و شفافیت در سیاست و تصمیم گیری اجتماعی اهمیت می آید. پاسخ گویی اجتماعی نیازمند مسئولیت پذیری برای سیاست ها و کار می باشد . قانون نیز اهمیت ویژه خود را دارد. مشارکت مردم نیز در تصمیم گیری در زندگی شخصی و اجتماعی اهمیت دارد.
در حال حاضر تحولاتی در زمینه مسئولیت اجتماعی در شرکت های کوچک و متوسط رخ داده است. با این حال رویکرد نوع دوستی شرکتی و به خصوص بخشش شرکتی کمتر مورد بررسی قرار گرفته است.
از نوع دوستی شرکتی به عنوان روح شرکت های کوچک و متوسط نیز یاد می شود و البته این کار، همواره در فضایی باید صورت پذیرد که گسسته از منفعت طلبی مالی باشد. یک نکته در این جا به میان می آید آن این که در شرکت های کوچک و متوسطف ارزش های مدیر- مالکین اولویت های نوع دوستانه شرکت را تعیین می کند.
بنابراین به نظر می رسد که تصمیم مستقیم مدیر- مالکین در شرکت های کوچک و متوسط، اثر ویژه و قاطعی در جریان نوع دوستی شرکتی و بخشش استراتژیک در این شرکت ها دارد. بنابراین وجود مدلی برای از بین بردن ابهام در نحوه اجرای نوع دوستی و بخشش استراتژیک در شرکت های کوچک و متوسط ایرانی ضروری به نظر می رسد. پسندیدگی این مساله، نزد مردم باعث می شود تا شرکت های کوچک و متوسط به رغم ضعف مالی در این مساله شرکت داشته باشند.
امروزه بر این نکته تاکید می شود که شرکت های کوچک و متوسط
برای این که بتوانند مشتریان را جذب کنند و اعتماد لازم را در بین ذی نفعان به
وجود آورد با وجود اندازه کوچک باید به موضوع واقف باشد که روح انسانی در جامعه
توسط همه اعضای فضای کسب و کار است که جریان می یابد و این مساله صرفا محدود به
شرکت های بزرگ که توانایی مالی بالاتری دارند نمی باشد.