مقدمه

پل تیلیش ، فیلسوف و الهی دان بزرگ پروتستان، از جمله دانشمندان(Wissenschaftler)نظریه پرداز عرصه عقل و ایمان است. او به گونه ای ژرف از فلاسفه ی اگزیستانسیالیست متاثر بود و مجدانه می کوشید(er versuchte) تا دفاعیات الهیاتی خود را برای انسان معاصر(zeitgenössisch) مفید و قابل فهم ساخته مشکلات انسان معاصر مفید و قابل فهم ساخته، مشکلات انسان معاصر را با عرضه آنها به  پیام مسیحی پاسخی در خور دهد. تیلیش معتقد بود الهیات باید بتواند بین دو امر بیان حقیقت پیام مسیحی و تبیین این پیام برای مخاطبان هر نسل جدید هماهنگی(Koordinierung) و توزان بر قرار کند. در حالی که سیستم های کلامی رایج نتوانسته اند این توزان را ایجاد کنند. اکثر آنها یا عناصر حقیقت را قربانی می کنند یا نمی توانند در موقعیت زمانی خود سخن بگویند و  در برخی از آنها هر دو عیب یافت شوند.(صالحی، ۱۳۹۰)

سه گونه اضطراب

سه گونه اضطراب(اضطراب سرنوشت(Bestimmung) و مرگ(tod)، اضطراب گناه(ohne) و محکومیت، اضطراب پوچی و بی معنایی) به شکلی در هم بافته شده  اند که پیوسته یکی از آنها رنگ غالب را ایجاد می کند اما همه آنها در رنگ آمیزی حالت اضطراب، مشارکت دارند. کلیه صور اضطراب  و وحدت بنیادین آنها، وجودی(اگزیستانسیال) است. یعنی در هستی انسان به منزله انسان و در تناهی او و در بیگانه گشتگی او به طور ضمنی حضور دارد. این صور  در وضعیت نومیدی و یاس که همگی در ایجاد آن سهیم اند، تمامیت می یابند. یاس، وضعیتی غایی یا “حدی” است: ناامید. در این وضعیت هیچ راهی به سوی آینده نمایان نیست. عدم، به صورت فاتحی مطلق احساس می شود، اما احساس مسبوق به وجود داشتن است: وجود همواره بدان اندازه باقی می ماند که قدرت غیر قابل مقاومت عدم احساس شود و برای همین یاس مرکب است.(تیلیش، ۱۳۸۷، ص ۹۳)

اهميت(?Bedeutung) ديدگاه تيليش در اين است كه بعد از سورن كركگور ، فيلسوف معروف دانمارك، به بررسي مفهوم اضطراب و دلايل آن در احوال و روان انسان ها پرداخته است. همچنين اهميت بررسي و تحليل مسئلة اضطراب هاي انساني در اين است كه وضعيت روحي و رواني انسان ها در ادوار مختلف، در ظهور و گرايش حس زيباشناسي انسان ها به سوي مكتب خاص (ابژكتيو/ سوبژكتيو بودن، دروني/ بروني بودن، واقعگرا/ سوررئال بودن و… )تأثير مستقيم دارد.(گرجی، ۱۳۸۸)

منابع:

گرجي مصطفي (۱۳۸۸)انواع ادبي و اضطراب هاي بشري با توجه به آراء پل تيليش فصلنامة نقد ادبي. س ۲٫ ش ۶٫ تابستان  1388

تیلیش، پل.(۱۳۸۷). شجاعت بودن. مترجم مراد فرهادپور. انتشارات. علمی و فرهنگی.

صالحی، مصطفی(۱۳۹۰). بررسی رابطه عقل و ایمان از دیدگاه پل تیلیش. فصلنامه آیین حکمت سال سوم، زمستان ۱۳۹۰، شماره مسلسل ۱۰