بررسی قیام شقیا

قیام های شیعی در نخستین روزهای سلطه امویان بر اندلس و همزمان با امارت عبدالرحمن اول بنیانگزار دولت اموی اندلس آغاز شد. این قیام ها از نیروی برربهای مخالف امویان کمک می گرفت که با استفاده از فرصت جنگ داخلی بین اعراب قدرت طلب سود جستند. بربرها در نواحی شمال اندلس زمان طولانی شاهد نزاع بین عرب ها بودند. اما سرکوب خونین سلسله ای از شورش های اعراب قیسی و یمنی به وسیله حزب اموی، زمینه مناسبی را جهت ورود آنان به صحنه قدرت در آندلس فراهم ساخت. آنها به سال ۱۵۰ هجری قمری وارد مبارزه مستقیم با حزب اموی شدند

بربرها به ویژه بربر های مکناسه در استان شنت بریه (شنتمریه) در شرق وادی الحجاره از اقلیم آراگون به رهبری شقیا که خود را از اولاد حضرت فاطمه و امام حسین می دانست، قیام کردند. در منابع از او با نام عبدالله بن محمد و یا سفیان بن عبدالواحد مکناسی یاد شده است.

  •  
  • او معلم کتّاب بود و در شنت بریه سکونت داشت. به گفته منابع مصری، او نسب شریف برخود اختیار کرد تا مورد توجه و مقبول مسلمانان و اعراب آندلس قرار گیرد; انبوهی از بربرها در اطراف اواجتماع کردند. دعوت شقنا (مکناسی) ابتدا در شرق و شمال آندلس منتشر شد وسپس به نواحی مرکزی هم نفوذ کرد; شقنا، مارده و شهرهای اطراف را تصرف کرد و تا شهر باجه در سمت جنوب پیشرفت; امویان تا سال ۱۵۱ه/۴۴۵م حدود بیست سال در مهار قیام شقیا ناموفق بودند. شقیا، چندین بار لشکرکشی امویان به شمال آندلس را با شکست مواجه ساخت;
  • ( ماردة ) ماردة. [رِ دَ ] ( اِخ ) شهری بزرگ است از اعمال قرطبه میان آن و قرطبه شش منزل است. شهری زیبا و بناهای عالی و کاخهای رفیع ساخته از رخام دارد. ( از معجم البلدان ). بزرگترین شهری است اندر اندلس و آنرا حصاری و باره ای و خندقی است محکم. ( حدود العالم) (لغتنامه دهخدا)
  • عبدالرحمن بن معاویه اموی، مسولیت طلیطله را به حبیب بن عبدالملک سپرد; وی در شنت بریه، سرکوب وی را از سلیمان بن عثمان بن مروان درخواست کرده و او را مامور دستگیری شقیا نمود; سلیمان در نخستین برخورد خود با شقیا، کشته شد و لشکر او متواری گردید; خلیفه اموی، عبدالرحمن بن معاویه خود به سال ۱۹۲ه. برای جنگ با شقیا راهی شمال آندلس شاد; اما کاری از پایش نبرد و به قرطبه بازگشت; او به سال ۱۹۷ه. مولای خود بدر را مأمور جنگ با شقیا کرد; بدر نیز در جنگ با شقیا شکست خورد و به قرطبه بازگشت; پس از وی، عبدالرحمن بن معاویه، سردار دیگر خود عبیدالله بن عثمان را مأمور جنگ با شقیا کرد; او در جنگ با شقیا به سال ۱۹۹ه. شکست سختی را متحمل گردیده و شقیا سپاه او را تارومار کرد و جمع کثیری از بنی امیه را که در سپاه او بودند کشت; شقیا بعد از این پیروزی «دژ مداین» را گرفت;خلیفه اموی به سال ۱۹۵ه. پسرش سلیمان را در قرطبه نهاد و خود، راهی جنگ با شقیا شد; او شقیا را در «دژ شیطران» محاصره کرد; شقیا از دژ فرار نموده و به عادت همیشگی به کوهستان گریخت.
  • طلیطله/ تولدو، شهری در شصت کیلومتری جنوب غربی مادرید (پایتخت اسپانیا) است.

تصفیه خونین اعراب اشبیلیّه و و سرانجام قیام شقنا

  • عبدالرحمن به سال ۱۹۳ه. برای سرکوب شقیا به «ثغر اعلی» لشکر کشید و او چون گذشته به کوهستان گریخت و خلیفه اموی دست خالی به قرطبه بازگشت; او که با چندین هجوم نظامی نتوانسته بود تا شورش شقیا را مهار کند، کوشید تا با تطمیع یکی از رهبران بربر شمال آندلس به نام هلال المدیونی، در صفوف بربرها شکاف ایجاد کند; او به هلال، وعده ولایت شنت بریه را داد تا بدین ترتیب، هلال را به عنوان همتای فاطمی شقیا مطرح کند; اما به رغم این تلاش، نقشه خلیفه اموی با اقدامات شقیا خنثی شد; با این وجود، سرانجام شقیا که لشکرکشیهای متعدد امیر اموی و کارگزاران او را با شکست مواجه ساخته بود در اثر خیانت و توطئه دو تن از یاران مکناسی خود، ابومعن داود بن هلال و کنانة بن سعید الاسود در قریه العیون، به سال ۱۵۱ه. کشته شد.
  • اِشْبيليّه‌، نام‌ معرب‌ ايالت‌ سويل‌ در جنوب‌ غربى‌ اسپانيا در كرانۀ رود وادي‌ الكبير (گواذ الكيوير)

منبع:

شهیدی پاک، محمد رضا(۱۳۹۵) تاریخ اندیشه های تشیع در اندلس ، کنفرانس بین المللی نوآوری در علوم و تکنولوژی. بارسلون اسپانیا

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *