در تاریخ فلسفه غرب، از لحاظ موضع های شناخته شده متفکران در این عصر، دکارت به نحو رسمی بنیانگذار”اصالت عقل” جدید و مروج روش مناسب با آن شناخته شده است و اگر در این مورد اختلاف نظری در میان متخصصان دیده نمی شود، در عوض به سبب معضلات و گاهی جنبه های متضادی که در تفکر دکارت غیرقابل انکار است، آنها در تعیین اوصاف اصلی “اصالت عقل” او و ارزیابی گستره آن عملا  توافق  کافی به دست نمی آورند. در هر صورت در نحله عقلی دکارت به نحوی جنبه هایی از فلسفه مبتنی بر اصات تصور و معنی و در عین حال به نظر گروهی از متفکران قرن هجدهم، نوعی تفکر مادی مبتنی بر حرکت “مکانیکی” و گرایش های مسلم به عرفیات غیر دینی نیز به چشم می خورد و به همین سبب به عقیده گروهی، بعضی از افکار دکارت عملا به پیدایش انقلاب اجتماعی و سیاسی در فراسنه منجر شده و در تمام شئون زندگانی بشری – اعم از مثبت و منفی- منشا اثر بوده است.(مجتهدی،۱۳۸۵، ۱۲۵)

در فلسفه با اینکه سعی دکارت رسیدن به یک نظام واحد منسجم بوده ولی عملا از منابع بسیار مختلف و متفاوت الهام گرفته است. با افکار اهل مدرسه چون توماس آکوینی و بیش از آن با کتب متکلمی چون سوارز آشنا بوده است و به علوم طبیعی، ریاضی رایج بعد از دوره تجدید حیات فرهنگی غرب(رنسانس) کاملا وقوف داشته و بدون شک از آثار قدما چون آگوستینوس و از نوشته های متاخران چون مونتنی استفاده های فراوان کرده است ولی عملا هیچ یک از آنها را نیز تماما قبول نداشته است.(مجتهدی، ۱۳۸۱)

سير تحولات فكري و فلسفي دكارت نيز نشان مي دهد كه يكي از مهم ترين كارهاي او آن بود كه همچون اومانيست هاي رنسانس حجيت بزرگان و گذشتگان و آباي كليسا را مورد ترديد و تشكيك قرار داد. برخي معتقدند او در اين زمينه متاثر از چالش رفرميست ها با ترديد در اقتدار  كليسا، بويژه با ارسطوگرايي سده هاي ميانه، است.(رحمتی، ۱۳۸۵)

حجيت قدما را مي توان در نخستين اصل كتاب گفتار در روش به خوبي سراغ گرفت؛ آن جا كه مي گويد:

هيچ چيز را حقيقت نپندارم جز آن كه درستي آن بر من بديهي شود . يعني از شتاب زدگي و سبق ذهن سخت بپرهيزم و چيزي را به تصديق مپذيرم مگر آن كه در ذهن چنان روشن و متمايز گرددكه جاي هيچ گونه شكي باقي نماند (دکارت، ۱۳۴۲، ص ۳۵)

منابع

دکارت، رنه(۱۳۴۲). گفتار در روش راه بردن عقل، ترجمة محمدعلي فروغي، تهران: سازمان كتاب هاي جيبي

رحمتی حسینعلی. دکارت و نردبان معکوس هم سخنی های فلسفه دکارت و اومانیسم رنسانس . پژوهش های فلسفی و کلامی. فصلنامه علمی پژوهشی ، دانشگاه قم  سال یازدهم، شماره اول

مجتهدی، کریم. (۱۳۸۱). به چه معنی فلسفه دکارت مبتنی بر اصالت عقل است. منبع:  فلسفه، شماره ۴، بهار ۱۳۸۱  ص ۱

مجتهدی، کریم.(۱۳۸۵). دکارت و فلسفه او.نشر امیرکبیر. ص ۱۲۵