بنای مدینه الزهرا بزرگترین مرکز سلطنتی اندلس

جنگ های پی در پی و درگیر شدن به مسائل سیاسی مانع آن نشد که عبدالرحمن  الناصر به عمران و آبادانی بپردازد. مقدم بر همه این اقدامات بنای مدینه الزهرا بزرگترین مرکز سلطنتی اندلس بود. قرطبه پایتخت اندلس در ایام به اوج عظمت و شکفتگی خویش رسیده بود و از حیث زیبایی و شکوه بر بغداد پایتخت خلافت مشرق برتری یافته بود. الناصر در کنار قصر الزهرا که مقر پادشاه بود قصر نوینی بنا نهاد و آن را دار الروضه نامید.

…قرطبه آن همه مساجد و مدارس و کلیساها و خانه ها و آن کوچه ها و خیابان ها با آن که  پانصد هزار سکنه را در خود جای داده بود جوابگوی نیازهای  چنان کشوری نبود و همواره  ایجاب می کرد که بر بناهای عظیم و صرها و میدان های پهناور آن افزوده شود. عدم وسعت قرطبه از همان آغاز فرمانروایی  عبدالرحمن الداخل آشکار بود. از این رو او رصافه را در خارج شهر احداث کرد تا جایگاه سکونت و تفرج بزرگان مملکت  و وابستگان درباری باشد.

…خلیفه را کنیزی سوگلی بود به نام زهرا و این کنیز او را الهام کرد که آن شهرک عظیم را در خارج شهر احداث کند، زیرا یکی از زنان خلیفه مرده بود و مالی فراوان بر جای نهاده بود. الناصر فرمان داد که آن مال را فدیه اسیران مسلمان سازند، ولی اسیری که به فدیه آزاد شود نیافتند. در این هنگام زهرا گفت با آن مال شهرکی بنا کنند و آن را به نام او مدینه الزهرا بنامند.

…هر روز ده هزار کارگر در آن جا کار می کردند و هزار و پانصد چارپا بار می کشیدند و سنگتراشان نیز در هر روز شش هزار قطعه سنگ می تراشیدند.

…عبدالرحمن الناصر در الزهراء مکان پهناوری را برای زندگی حیوانات وحشی ترتیب داد و نیز فضایی گشاده محصور در شبکه ها و تورها بود برای پرندگان، همچنین کارخانه ای برای ساختن سلاح و کارخانه ای برای ساختن زیورآلات. خلاصه آنکه عبدالرحمن الناصر می خواست از الزهرا شهری بحق ملوکانه بسازد.

…بنای الزهرا تا پایان حیات الناصر یعنی سال ۲۵۰ هجری قمری بی وقفه ادامه داشت و در عهد پسرش الحکم السمتنصر نیز بر آن می افزودند، یعنی در عهد دو خلیفه  و قریب به چهل سال. ولی همین که بنای قصر و مسجد در سال ۳۲۹ هجری قمری به پایان رسید سرای خلافت به آن جا منتقل شد. بدین گونه الزهرا در کنار قرطبه نخستین مرکز خلافت در اندلس شد.

جهانگیر بغدادی ابن حوقل که در ایام حکم بن عبدالرحمن الناصر، قصر الزهرا را دیده است در وصف آن گوید: میان قصر و قرطبه همه نباها و عمارات است. مسجد جامعی دارد که البته از حیث وسعت  و زیبایی به پای مسجد جامع قرطبه نمی رسد. بر باروی آن هفت در آهنی است. در سراسر بلاد مغرب بنایی به وسعت و فخامت آن نیست. انواع جامه ها و قباهای زیبا و اسبان زرین سنام را در آن جا توان دید. البته این همه زر و زیور در نظر بیشتر مردم آن دیار زیبا جلوه نمی کند.

قصر و شهرک الزهرا برعکس دیگر پایتخت ها و بناهای شهریاران مدت درازی نپایید. تنها چهل سال مرکز خلافت بود، یعنی از سال ۳۲۹ هجری قمری که الناصر در آن داخل شد تا پایان دوره پسرش حکم المستنصر سال ۳۶۶ هجری قمری.

عنان، محمد عبدالله. تاریخ حکومت اسلامی در اندلس. نشر کیهان. جلد اول. صص ۴۲۸-۴۳۲

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *