مامون و تفتیش عقاید.

توجه بیش از حد مامون به افکار معتزله تا ان جا بود که برای گسترش بعضی از عقاید آنان فرمان حکومتی صادر می کرد. از ان جمله به سال ۲۱۲ قمری تحت نفوذ ابن ابی داود معتزلی فرمانی مبنی بر اعتقاد اجباری به حادث بودن خلق قران کریم صادر کرد. این فرمان بر خلاف عقیده اهل سنت  بود. زیرا آنان قران را ازلی و قدیم می دانستند با این همه مامون در کار خود مصمم بود و با جدیت تمام  عقیده مخلوق بودن قران را گسترش می داد و این موضوع را محک و معیار سنجش اعتقادات مسلمانان و ملاک گزینش در انتصاب کارگزاران و امیران لشکر و قاضیان بلاد قرار داده بود. وی به سال ۲۱۸ قمری نامه ای به اسحق بن ابراهیم – والی بغداد نوشت و از او خواست تا قاضیان و محدثان و فقیهان را در مورد مخلوق بودن قران آزمایش کند و کسانی که این عقیده را نپذیرند از کار بر کنار و مجازات نماید.  این سخت گیری ها که معمولا با شکنجه و آزار و تحقیر مخالفان حدوث  کلام الله همراه بود در تاریخ اسلام ماجرای ” محنت” را به وجود آورد که شباهت بسیار به داد گاه های تفتیش عقاید در قرون وسطی داشت.

خضری، سید احمد رضا. (۱۳۸۳) تاریخ خلافت عباسی، از آغاز تا پایان آل بویه. نشر سمت. چاپ چهارم. ص ۸۵